برای فهم بهتر و بیشتر اهمیت انجام تست‌های فراگیر و بیماریابی فعال گفت‌وگویی با سیدعلیرضا ناجی، رئیس مرکز ویروس‌شناسی بیمارستان مسیح دانشوری و عضو کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا انجام دادیم و او در این رابطه به «فرهیختگان» گفت: «یکی از راه‌حل‌های اصلی مبارزه با کرونا بیماریابی است. البته بیماریابی و همچنین شناسایی موارد در تماس مربوط به بیمارهاست. ما هرچقدر با افزایش تست کرونا به روش‌های مختلف موجود، مولکولی، رپید تست یا هر استراتژی و مدل دیگری که بسته به شرایط و دسترسی‌ها قابلیت استفاده دارند، بتوانیم تعداد زیادتری از بیماران را شناسایی کنیم و به تبع آن افرادی را که با این بیماران در ارتباط بودند هم پیدا و شناسایی و تست کنیم، می‌توانیم با رسیدگی به آنها، به این بیماران، با قرنطینه کردن، درمان و ایزوله کردن، بهتر و موثرتر چرخش ویروس را بشکنیم و این موضوع یکی از مهم‌ترین محورهای مبارزه و کنترل کروناست و مستلزم آن است که شما بستر بسیار مناسبی داشته باشید و بتوانید در یک مقطع زمانی بسیار کوتاه تست‌های زیادی انجام بدهید. اینجا می‌خواهم به یک مثال اشاره کنم که شاهدی بر عرایض بنده باشد؛ مثلا کشوری همچون چین در این زمینه بسیار قوی عمل می‌کند. همین اواخر که زمزمه‌های ورود کرونای دلتا به ووهان چین شنیده شد و این شهر هم جمعیت بسیار بالایی دارد، وقتی موارد اولیه مشاهده شد، فورا تمام شهر قرنطینه شد و در یک مقطع بسیار کوتاه 12میلیون و بیشتر تست را گرفتند و چرخه انتقال را قطع کردند. این بسیار مهم است و اقدام بزرگ و موثری است. به‌هرحال اگر شما بیمار را شناسایی نکنید و از کنترل شما خارج شود، ناقل‌هایی را دارید که آزادانه در جامعه می‌چرخند و تردد دارند و دیگران را هم مبتلا می‌کنند. پس، شناسایی بیماران و نزدیکان و افرادی که در تماس با آنها بودند و بعد بستری کردن و ایزولاسیون آنها می‌تواند به قطع کردن زنجیره انتقال کمک کند. در این زمینه نه‌تنها تست‌های زیاد می‌تواند کمک‌کننده باشد بلکه ردیابی افراد هم مساله حائزاهمیتی است که باید تکنولوژی به کمک ما بیاید. اینجا هم به یک مثال برای فهم بهتر موضوع اشاره می‌کنم. کره‌جنوبی کشوری است که ابتدا فرد موردنظر را شناسایی می‌کند و بعد با استفاده از تکنولوژی و همین گوشی‌های هوشمندی که در دستان همه ما هست، مسیرها و توقف‌ها و ارتباطات او را شناسایی می‌کنند و بعد این مناطق را لکه‌گیری و قرنطینه کرده و تست زیادی را انجام می‌دهند تا بیماریابی اتفاق بیفتد. اینها استراتژی‌هایی است که در تمام دنیا وجود دارد و اگر به آن توجه شود می‌تواند مبارزه با کرونا را بسیار جدی‌تر و سریع‌تر پیش ببرد. البته متاسفانه در بسیاری از کشورها ازجمله کشور ما این استراتژی آن‌طور که باید جدی گرفته نشده است. علت هم مشخص است یا امکانات لازم را ندارند یا آن را جدی نمی‌گیرند!»
طرح شهید سلیمانی علت فاصله بین پیک سوم و چهارم/ این طرح باید دوباره اجرا شود
ناجی ادامه داد: «ما بعد از پیک سوم که در یک روند افزایشی شدیدی گیر افتاده بودیم و مبتلایان و کشته‌ها تصاعدی بالا می‌رفت به سبک مدلی از بیماریابی روی آوردیم تحت‌عنوان طرح شهید سلیمانی. البته آن مدل هم به شدت و جدیت بیماریابی در چین و کره و... نبود اما خب به‌هرحال گامی بود که برداشته شد و موثر هم واقع شد. در این طرح با استفاده از نیروهای مردمی توانستیم موفقیت‌های زیادی را به‌دست بیاوریم. بیشترین فاصله بین پیک‌های ما در ایام کرونا بین پیک سوم و چهارم بود. چرا؟ چون بعد از پیک سوم برای مدتی آن طرح اجرا شد و یکی از دلایل این فاصله بین پیک‌های سه و چهار هم به همین طرح بود. ولی متاسفانه بدون دلیل، علی‌رغم وجود برخی مشکلات و ایرادات، تعطیل شد و ادامه پیدا نکرد. این طرح پشتوانه مالی خوبی نداشت و جدی گرفته نشد، اما خب به هر دلیلی اگر ایرادی به آن وارد بود باید اصلاح می‌شد نه اینکه کاملا آن را جمع کنند. ما اثرات آن طرح را به‌عنوان متخصص دیده بودیم و موفق بود، اما عجیب بود که هیچ دلیلی برای عدم‌ادامه دادن آن ذکر نشد. الان دو پیک را بعد از آن طرح تجربه کردیم و خبری از این مدل اقدامات نیست. به‌نظر من باید به طرح شهید سلیمانی برگردیم و با رفع نواقصی که داشت آن طرح را دوباره اجرا کنیم. نقاط قوت و ضعف و قدرت آن را شناسایی کنیم و آن را تا پایان دوره کرونا ادامه دهیم. مشکلات مالی موجود آن رفع شود و از تکنولوژی بهره‌برداری شود تا آن طرح بهتر و منسجم‌تر و کارا‌تر دوباره اجرایی شود.»
رپید تست‌ها باید صرف بیماریابی فعال شود نه اینکه در داروخانه‌ها فروخته شود
رئیس مرکز ویروس‌شناسی بیمارستان مسیح دانشوری با انتقاد از رویه فروش رپید تست‌ها در داروخانه‌ها گفت: «از ابتدا قرار نبود ما رپید تست‌ها را به‌صورت آزاد در اختیار مردم قرار دهیم که خودشان تست را انجام دهند. ما قرار بود در سیستم‌های بهداشتی‌مان، در بیماریابی‌مان و در ردیابی افراد در تماس با بیماران کرونایی از آن استفاده کنیم نه اینکه در داروخانه‌ها به فروش برسد و همه به آن رجوع کنند. مثلا در همان طرح شهید سلیمانی از این تست‌ها استفاده شد. اما در دسترس قرار دادن این رپید تست‌ها یا همان تست‌های سریع کرونا بدون اینکه ما هیچ نظارتی بر کیفیت آنها داشته باشیم، به‌صورت شخصی و مردمی یک عامل گول‌زننده است که مردم را به خطا می‌اندازد. این تست‌ها خیلی تست‌های حساسی نیستند، قرار بود در مراکز بهداشتی و مطب‌ها در سطح وسیع مورد استفاده قرار بگیرد و اگر تست‌ها منفی هم بود برای افراد دارای علامت تست PCR انجام شود. پس با این وضع موجود رپید تست‌ها هم ابزار مناسبی نیست و نمی‌توان حتی به استفاده شخصی گسترده مردم از آنها خیلی امید داشت. چه بسیار بیمارانی که از این تست‌ها استفاده کردند و علی‌رغم داشتن علائم، دچار یک اطمینان‌خاطر کاذب شدند و به پزشک مراجعه نکردند و مشکلاتی ایجاد شد. اینها فارغ از دسترسی و قیمت آنهاست. درکل من خیلی موافق استفاده از این تست‌ها به صورت فراگیر و توسط خود مردم نیستم.»
120هزار تست روزانه برای بیماریابی کافی نیست
ناجی در پایان و در جمع‌بندی مطالبش گفت: «به‌عنوان جمع‌بندی و در قالب یک راهکار فوری، باید بگویم راهکار در داخل بیمارستان‌ها نیست. اینکه بیمارستان‌های ما شلوغ است به معنی موفقیت و ساپورت و کنترل ما نیست، اتفاقا این نشانه شرایط بحرانی است. همان‌طور که گفتم ردیابی و بیماریابی باید افزایش پیدا شود، سکون و قرنطینه باید جدی گرفته و اجرا شود. بیماران باید شناسایی شوند، درمان و بستری شوند و جامعه رصد شود. تعداد تست‌های ما در بهترین حالت 110 هزار تا 120هزار تست در روز است که خیلی عدد بالایی نیست. اگر ما افزایش ظرفیت تعداد تست‌ها را داشته باشیم بهتر و موثرتر می‌توانیم با کرونا مواجه شویم. باید گردش ویروس را با این راهکارها کنترل کنیم. کرونا باید در کشور زیرنظر باشد و با مانیتورینگ گسترده شرایط را رصد کنیم و واکنش فوری به شرایط خطر نشان دهیم. واکسن هم باید جدی گرفته شود منتها برای همین امر هم باید چرخش ویروس در جامعه را کم کنیم، چه بسیار افرادی که قبل از واکسن زدن یا در همان صف واکسن به کرونا مبتلا شدند ولی خب علائم کرونا به علائم تزریق واکسن حواله شد و مردم را از واکسن ترساندند. نباید این‌طور باشد. در این شرایط هستیم و باید با اقدامات فوری ابتدا چرخش ویروس را کنترل کنیم و واکسیناسیون را با سرعت پیش ببریم.»